شاه بلوط درختی با برگ های پهن و بومی نواحی مدیترانه ای در اروپای جنوب شرقی تا قفقاز و آسیای میانه است که امروزه در نقاط معتدل جهان رشد می کند.
میوه شاه بلوط از انواع آجیل به شمار می رود که معمولا به صورت پخته، آب پز، برشته یا در قنادی ها استفاده می شود و مصرف خام آن رایج نمی باشد.
از جمله خواص شاه بلوط می توان به سلامت قلب، استخوان ها، مغز و حافظه، درمان اسهال، یبوست، تقویت سیستم ایمنی، سرفه، سرماخوردگی اشاره کرد. این میوه برای زنان باردار نیز بسیار مفید است.
طبع شاه بلوط گرم و خشک است.
جالب است بدانید:
- 9 گونه متفاوت شاه بلوط در جهان وجود دارد که معمولا در مناطق معتدل نیمکره شمالی رشد می کنند.
- آجیل شاه بلوط کمی شبیه فندق با ظاهری مثلثی شکل و برجستگی در انتهای آن است که پوست محکم قهوه ای داشته و گوشت داخلی آن سفید خامه ای و شیرین است.
- شاه بلوط اروپایی، چینی، ژاپنی و آمریکایی از معروف ترین انواع شاه بلوط می باشند.
- درخت شاه بلوط بسته به نوع آن بین 200 تا 800 سال عمر می کند.
- در درخت شاه بلوط دو یا سه گل در کنار هم یک پوشش زبر چهار لوب را تشکیل می دهند که به طور کامل رشد کرده و پوسته بیرونی میوه ها را تشکیل می دهد، هر پوشش بین 1 تا 5 میوه شاه بلوط (بسته به نوع شاه بلوط) در خود جای می دهد.
- شاه بلوط یکی از غذاهای اصلی برای کلاغ ها، کبوتر، گراز وحشی، گوزن و سنجاب ها محسوب می شود.
- شاه بلوط ژاپنی قبل از برنج شناخته شده است و پیشینه شاه بلوط چینی نیز به 2 تا 6 هزار سال پیش باز می گردد.
- شاه بلوط در ایران به نام های شاه بلوط ترکیه یا شاه بلوط هندی شهرت یافته است.
در ادامه با ما همراه باشید تا با بهترین خواص شاه بلوط برای سلامتی آشنا شده و درباره ارزش غذایی، نحوه استفاده و مضرات شاه بلوط بیشتر بدانیم.
خواص دارویی و فواید شاه بلوط
1. سلامت قلب
بسیاری از ما گمان می کنیم چربی ها مواد مضری هستند که باید در بدن سوزانده شوند در حالی که بدن ما برای داشتن عملکرد طبیعی به تعدادی از این چربی های ضروری نیاز دارد.
شاه بلوط حاوی چربی های مفید فراوانی است که به حفظ تعادل کلسترول خون کمک کرده، التهاب را از بین برده و خطر ابتلا به آترواسکلروز، لخته شدن خون در عروق، سکته مغزی و حمله قلبی را کاهش می دهد.
2. سلامت دندان و استخوان
شاه بلوط حاوی مقادیر خوب کلسیم، منیزیم و مس است که به تقویت استخوان ها کمک کرده و مس موجود در آن باعث افزایش جذب آهن می شود که برای سلامت استخوان ها ضروری می باشد.
منیزیم موجود در شاه بلوط باعث تقویت مینای دندان ها شده و با افزایش تراکم معدنی استخوانی از زوال و تضعیف استخوان ها جلوگیری و خطر ابتلا به پوکی استخوان را کاهش می دهد.
3. دیابت
فیبر موجود در شاه بلوط به تنظیم قند خون و پیشگیری و درمان دیابت کمک کرده و به دلیل شاخص گلیسمی پایین از افزایش شدید قند خون جلوگیری می کند.
4. اسهال
شاه بلوط و بخصوص برگ درخت شاه بلوط از درمان های طبیعی و موثر برای اسهال محسوب می شود و جوشانده میوه و پوست درخت شاه بلوط به دلیل تانن های موجود در آن برای درمان اسهال بسیار مفید است.
برای درمان اسهال 3 قاشق پوست خرد شده درخت شاه بلوط یا میوه شاه بلوط با پوست آن را در 1 لیتر آب به مدت 20 دقیقه بجوشانید و 2 تا 3 فنجان از این دمنوش را روزانه میل کنید.
5. تقویت سیستم ایمنی
آب شاه بلوط حاوی مقادیر بالای ویتامین C و سایر ترکیبات آنتی اکسیدانی است که باعث افزایش تولید گلبول های سفید خون شده و با مقابله و خنثی کردن اثر رادیکال های آزاد و تقویت سیستم ایمنی بدن خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها را کاهش می دهد.
6. مغز و حافظه
شاه بلوط حاوی ویتامین های خانواده B همچون فولات، ریبوفلاوین و تیامین است که نقش مهمی در عملکرد عصبی ایفا می کنند و مصرف منظم شاه بلوط به بهبود عملکرد مغز و توانایی شناختی فرد کمک می کند.
پتاسیم موجود در شاه بلوط نیز جریان خون به سمت مغز را افزایش داده و باعث افزایش تمرکز و حافظه می شود.
7. بیماری های مزمن
فعالیت رادیکال های آزاد از عوامل اصلی ابتلا به بسیاری از بیماری های مزمن می باشد و مصرف شاه بلوط به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی قوی به خنثی سازی اثر رادیکال های آزاد و کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن کمک می کند.
8. کاهش فشار خون
شاه بلوط حاوی مواد معدنی همچون پتاسیم است که جریان آب در بدن را کنترل کرده و به عنوان گشاد کننده عروق خونی عمل می کند که با افزایش جریان خون و رفع انقباض عروق خونی به کاهش فشار خون بالا کمک می کند.
9. تیروئید
اسید الاژیک موجود در شاه بلوط با کاهش ترشح بیش از حد هورمونی به عملکرد بهتر غده تیروئید کمک کرده و برای درمان پرکاری تیروئید مفید است.
10. یبوست
شاه بلوط منبع خوب فیبر است که به جذب آب در بدن، تنظیم حرکات روده و درمان یبوست کمک کرده و بواسیر و التهاب مقعد را درمان می کند.
شاه بلوط همچنین دارای مقادیر فراوانی آب است که از کم آبی و بروز یبوست پیشگیری می کند.
11. سنگ کلیه
اگزالات از یون هایی است که خطر ابتلا به سنگ کلیه و سنگ های صفراوی را افزایش می دهد و مصرف مواد کم اگزالات همچون شاه بلوط میزان جذب کلسیم در بدن را کنترل کرده و با کاهش رسوب کلسیمی از تشکیل سنگ ها جلوگیری می کند.
12. ضد التهاب
شاه بلوط دارای خاصیت ضد التهابی و قابض است که مشکلات پوستی را بهبود بخشیده و از تورم و درد ناشی از پارگی در بافت های بدن پیشگیری می کند.
مصرف شاه بلوط به بهبود سریع تر زخم ها کمک می کند و برای درمان هموروئید یا بواسیر نیز مفید است.
13. بارداری
شاه بلوط از میوه های مفید و سرشار از مواد مغذی برای دوران بارداری است.
شاه بلوط حاوی ویتامین ها و کلسیم فراوان می باشد که به تعادل الکترولیت های بدن که برای زنان باردار بسیار مهم است کمک می کند.
مصرف شاه بلوط به رشد بهتر جنین کمک کرده و باعث کاهش استرس و انقباض ناشی از تهوع می شود.
14. سرفه و سرماخوردگی
مصرف منظم شاه بلوط از سرفه، سرماخوردگی و دیگر بیماری های تنفسی جلوگیری کرده و به دلیل خاصیت اکسپکتورانت به درمان مشکلات سینوزیت و گلو کمک می کند.
شاه بلوط همچنین تولید مایعات در بدن را افزایش داده و برای درمان گرفتگی بینی مفید است.
15. انرژی بخش
شاه بلوط دارای مقادیر زیادی کربوهیدرات است و به تامین انرژی بدن بسیار کمک می کند.
16. خواص شاه بلوط برای پوست
شاه بلوط دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی است که به جوانسازی، مرطوب شدن و بازسازی پوست کمک کرده و علائم پیری مانند چین و چروک را کاهش می دهد.
کرم شاه بلوط برای درمان جوش و آکنه مفید بوده و به پاکسازی پوست کمک می کند.
ماسک صورت شاه بلوط
یک مشت پوست شاه بلوط را آسیاب کرده و با 1 عدد سفیده تخم مرغ و 1 قاشق غذاخوری بلغور جو دوسر مخلوط کنید تا خمیر غلیظی به دست آید، سپس 2 قاشق غذاخوری (یا کمی بیشتر) آب به آن اضافه کنید تا خمیر کمی رقیق شود.
ابتدا صورت خود را بشویید و خشک کنید، سپس ماسک را روی صورت و گردن مالیده و با حرکات دایره ای و به آرامی ماساژ دهید. بعد از 7 تا 10 دقیقه با آب سرد بشویید.
اگر پوست خشکی دارید بعد از استفاده از ماسک از مرطوب کننده استفاده کنید.
توجه داشته باشید:
قبل از اعمال موضعی هر گونه ماسک یا ضماد روی پوست صورت و سایر نقاط حساس بدن، حتما اندکی از آن را روی بخش کوچکی از پوست دست تست کرده و 20 دقیقه منتظر بمانید تا از عدم حساسیت پوست خود مطمئن شوید.
17. خواص شاه بلوط برای مو
شاه بلوط به دلیل دارا بودن مواد معدنی همچون مس و آهن برای تقویت فولیکول های مو مفید بوده و به افزایش رشد موها و درمان ریزش مو کمک می کند.
18. خواص شاه بلوط در طب سنتی جهان
دانه های خام شاه بلوط در قرون وسطی برای درمان بیماری های قلبی تجویز می شده است.
برگ های شاه بلوط در فرانسه برای تهیه چای و درمان سرفه و اسهال مصرف می شده است.
خاصیت قابض شاه بلوط برای درمان خونریزی و اسهال مفید است.
دم کرده برگ های شاه بلوط از دیرباز برای درمان بیماری های تنفسی، سرفه و تب کاربرد داشته است.
برگ ها همچنین برای کاهش علائم روماتیسم، کمر درد و رفع سفتی عضلات و مفاصل مفید است.
از دیرباز برای درمان گلو درد جوشانده شاه بلوط غرغره می کرده اند.
شامپوی به دست آمده از جوشانده برگ و پوست میوه شاه بلوط برای مو بسیار مفید است.
روش نگهداری و مصرف شاه بلوط
از شاه بلوط خشک یا پخته می توان برای تهیه شیرینی، شکلات، پودینگ، دسر و کیک استفاده کرد و نان به دست آمده از آرد شاه بلوط نیز از دیگر فراورده های این آجیل می باشد.
از برگ ها و پوست درخت شاه بلوط برای تهیه رنگ قهوه ای تیره استفاده می شود.
چوب درخت شاه بلوط برای ساخت وسایل چوبی، مبلمان، تراش کاری، تیر سقف و سبد استفاده می شود و برای تامین سوخت بسیار عالی است.
شاه بلوط تازه را می توان به مدت یک هفته در دمای اتاق نگهداری کرد.
در صورتی که شاه بلوط را از پوسته جدا نکرده و در کیسه کاغذی در یخچال قرار دهید به مدت دو یا سه هفته قابل مصرف خواهد بود.
روش پختن شاه بلوط
قبل از پختن شاه بلوط پوست آن را با استفاده از چاقو برش کم عمقی به شکل X داده تا به گوشت آن برسید.
به چهار روش می توان شاه بلوط را طبخ کرد که ساده ترین آن ها آب پز کردن است.
راز پوست گرفتن سریع شاه بلوط گرم و نمناک بودن آن می باشد، بنابراین از هر روش پختی که استفاده می کنید بعد از آماده شدن شاه بلوط ها، آن ها را در حوله چای مرطوب پیچیده و گرم نگه دارید تا راحت تر پوست آن ها جدا شود.
استفاده از مایکروویو یکی از روش های آسان پخت شاه بلوط است اما باید دقت داشته باشید که شاه بلوط ها نسوزد.
روش سنتی طبخ شاه بلوط برشته کردن آن است که باعث خوش طعم و عطر شدن شاه بلوط می شود، در این روش شاه بلوط ها را روی تابه برشته می کنیم.
برای پختن شاه بلوط می توانید از فر استفاده کنید، کافیست شاه بلوط ها را روی سینی قرار داده و دمای فر را روی 200 درجه سانتی گراد تنظیم کنید و به مدت 30 دقیقه منتظر بمانید تا شاه بلوط ها آماده شود، در این مدت هر 10 دقیقه آجیل ها را برگردانید.
ارزش غذایی شاه بلوط
مواد مغذی موجود در 100 گرم شاه بلوط بوداده به صورت زیر است:
کالری: 245
چربی: 2.2 گرم
کربوهیدرات: 53 گرم
فیبر: 5 گرم
پروتئین: 3.2 گرم
شکر: 11 گرم
عوارض جانبی و مضرات شاه بلوط
- مصرف زیاد شاه بلوط باعث افزایش بیش از حد ویتامین B6 در بدن شده و در طولانی مدت موجب بروز مشکلاتی در سلامتی می شود.
- افرادی که به آجیل حساسیت دارند لازم است قبل از مصرف شاه بلوط از عدم آلرژی به آن اطمینان حاصل کنند، از واکنش های آلرژیک به شاه بلوط می توان به شوک آنافیلاکسی اشاره کرد.
منبع: healthbenefitstimes – naturalfoodseries
