کمر تحت فشار بسیار زیادی قرار دارد. این مسئله ممکن است منجر به توزیع وزن و استرس بسیاری به ویژه در بخش تحتانی ستون مهره ها (ناحیه لومبار) شود و در نتیجه این ناحیه را دچار درد و اختلالات عملکردی اعصاب کند.
دیسک کمر از بیماری های شایع ستون فقرات است. در صورتی که دیسک از موقعیت طبیعی خود خارج شود ممکن است فرد دچار کمردرد یا درد در پاها (سیاتیک) شود. با پاره شدن حلقه بیرونی و فیبری دیسک بین مهره ای، قسمت مرکزی و نرم دیسک به سمت بیرون برآمده میشود و به کانال نخاعی فشار وارد میکند.
این مسئله اغلب باعث ایجاد کمر درد شدیدی میشود. اگر دیسک کمر منجر به فشرده شدن ریشه های اعصاب نخاعی شود ممکن است علائم سیاتیک (تغییرات حسی، مانند بی حسی یا فلج شدن پاها یا ناحیه گلوتئال) بروز کند. در موارد شدید فتق دیسک ممکن است رشته های عصبی که به مثانه یا رکتوم میرسند نیز قطع شوند. این وضعیت بسیار جدی است اما خوشبختانه به ندرت منجر به بی اختیاری ادرار و روده میشود. در چنین شرایطی فرد به درمان فوری و اورژانسی در یک کلینیک تخصصی نیاز خواهد داشت.
علل دیسک کمر
دیسک کمر زمانی اتفاق می افتد که بخشی از قسمت داخلی و نرم دیسک بین مهره ای که به آن هسته نیز گفته میشود از شکاف پوشش فیبری دیسک به سمت بیرون بلغزد. این مسئله غالبا در پایین ستون فقرات اتفاق می افتد اما ممکن است در دیگر بخش های ستون فقرات مانند بخش گردنی یا قسمت میانی پشت نیز رخ دهد.
دیسک کمر معمولا ناشی از ساییدگی تدریجی و استفاده بیش از حد از مفاصل در اثر حرکت مکرر در طول زمان است. در افراد مسن، دیسک های ستون فقرات ضعیف تر میشوند و انعطاف پذیری شان کاهش می یابد و به همین خاطر احتمال بروز فتق دیسک در این افراد بیشتر است. برخی بیماری ها میتواند خطر فتق دیسک را افزایش دهد از جمله تنگی کانال نخاعی و اختلالات مربوط به بافت های همبند.
عوامل افزایش خطر دیسک کمر
هرکسی ممکن است به فتق دیسک دچار شود اما این عارضه به طور کلی در بین مردان و افرادی که در محدوده سنی ۳۰ – ۵۰ سال هستند شایع تر است.
عواملی که احتمال ابتلا به دیسک کمر را افزایش میدهند:
- وزن
- سن
- ژنتیک
- مشاغلی که توان فیزیکی بسیاری میطلبد
- سبک زندگی بی تحرک
- استعمال دخانیات
علائم دیسک کمر
بیرون زدگی بخش داخلی دیسک باعث ترشح برخی مواد شیمیایی در بدن میشود که میتواند اعصاب آن ناحیه را تحریک کند و منجر به ایجاد درد و التهاب شود. فتق دیسک ممکن است اعصاب را تحت فشار قرار دهد و با فشرده سازی اعصاب باعث بروز درد شود.
در برخی موارد فرد هیچگونه علائمی ندارد. با این حال علائم رایج دیسک کمر عبارتند از:
- بی حسی یا حس سوزن سوزن شدن: این مورد ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که دیسک بیرون زده به نخاع یا اعصابی که از نخاع خارج میشوند فشار وارد کند. این بی حسی یا حس سوزن سوزن شدن ممکن است به سمت بیرون و در امتداد عصب به پاها یا بازوها برسد.
- ضعف عضلانی: ممکن است فشار وارد کردن دیسک بیرون زده به عصب منجر به ضعیف تر شدن ماهیچه های متصل به عصب شود. این مسئله میتواند باعث تلو تلو خوردن فرد حین راه رفتن شود.
- درد: درد ناشی از دیسک کمر معمولا در پشت و کمر رخ میدهد و ممکن است به بازوها و پاها نیز برسد. برخی افراد این درد را به نوعی سوزش یا احساس تیرکشیدن توصیف میکنند.
افراد مبتلا به دیسک کمر اغلب در باسن، رانها و ساق پا درد را تجربه میکنند. دردی که در طول مسیر عصب سیاتیک از باسن تا پایین پاها حرکت میکند با نام سیاتیک شناخته میشود.
فتق دیسک شدید در هر ناحیه ای از ستون فقرات به طور بالقوه میتواند در کنترل روده و مثانه مشکلات بسیاری ایجاد کند. بروز کمردرد و تغییرات ناگهانی در کنترل مثانه و روده معمولا نشانه ای از نیاز فرد به کمک های فوری پزشکی است.
تشخیص دیسک کمر
پزشک در طول معاینه، حساسیت کمر فرد به درد را بررسی میکند. برای تعیین علت درد ممکن است پزشک از شما بخواهد دراز بکشید و پاهایتان را در جهت های مختلف حرکت دهید. همچنین ممکن است برای بررسی موارد زیر به انجام معاینه عصبی نیاز باشد:
- رفلکس ها
- قدرت عضلات
- توانایی راه رفتن
- توان احساس لمس سبک، نوک سوزن یا لرزش
آزمایش‌های تشخیصی دیسک کمر
- اشعه ایکس: عکس برداری با اشعه ایکس برای تشخیص فتق دیسک به کار نمیرود بلکه برای رد کردن علل دیگر کمردرد (عفونت، تومور، مشکلات مربوط به عدم هم ترازی ستون فقرات یا شکستگی استخوان) استفاده میشود.
- سی تی اسکن: دستگاه سی تی اسکنر از جهات مختلف به وسیله اشعه ایکس از ستون فقرات عکس برداری میکند و این تصاویر را با یکدیگر ترکیب میکند تا تصاویری مقطعی از ستون فقرات و ساختارهای اطراف آن ایجاد شود.
- :MRIبا استفاده از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی، تصاویری از ساختارهای داخلی بدن ایجاد میشود. با استفاده از نتیجه این آزمایش میتوان محل بیرون زدگی دیسک را و اینکه کدام اعصاب تحت تاثیر آن قرار گرفته اند تشخیص داد.
- الکترومیوگرافی: در آزمایش الکتروگرافی که بیشتر افراد آن را با تست نوار عصب و عضله میشناسند، برای ارزیابی عملکرد اعصاب بدن، سوزن های کوچکی را در عضلات مختلف بدن قرار میدهند. آزمایش نوار عصب و عضله به تشخیص عصبی که تحت تاثیر فتق دیسک قرار دارد کمک میکند.
درمان دیسک کمر
بیش از 85٪ افرادی که علائم دیسک کمر را تجربه میکنند به طور خود به خود بهبود میابند، البته ممکن است این بهبودی 12 هفته زمان ببرد. در بیشتر موارد میتوان با اجتناب از حرکاتی که باعث درد میشوند، انجام حرکات ورزشی مناسب و پیروی از توصیه های پزشک درباره نحوه مدیریت درد، علائم دیسک کمر را برطرف کرد.
دارو
- داروهای بدون نسخه: مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن میتواند درد را کاهش دهد.
- مواد افیونی: اگر درد شدید باشد و مصرف داروهای بدون نسخه نتواند آن را تسکین دهد، ممکن است پزشک برایتان داروهای افیونی تجویز کند. اگر پزشک این گزینه درمانی را توصیه کرد حتما درباره خطرات بالقوه و عوارض جانبی اینگونه داروها از او سوال کنید.
- شل کننده عضلات: این داروها نواحی دردناک بدن را آرام میکنند. همچنین میتوانند باعث احساس خستگی بسیار و دیگر عوارض جانبی جدی شوند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست میتواند حرکت‌های ورزشی را به شما توصیه کند تا درد دیسک کمر را به حداقل میزان کاهش دهد. از آنجا که علائم دیسک کمر اغلب به طور خود به خود برطرف میشوند، معمولا جلسات فیزیوتراپی در 3 هفته نخست پس از شروع علائم توصیه نمیشود. البته پزشک میتواند با توجه به موقعیت هر شخص توصیه های خاص او را ارائه دهد. همواره پیش از شروع یک دوره ورزشی یا فیزیوتراپی با پزشک خود مشورت کنید.
تزریقات
پزشک میتواند برای تسکین علائم دیسک کمر از داروهای تزریقی کمک بگیرد. این روش را با نام بلوک عصبی نیز میشناسند. روش های تزریقی که برای درمان دیسک کمر به کار می‌روند شامل تزریق اپیدورال و تزریق عصب نخاعی است.
عمل جراحی
90 درصد بیماران دچار دیسک کمر به درمان‌های غیرجراحی که توسط متخصصین طب فیزیکی مانند اوزون درمانی، طب سوزنی و… انجام میشود، پاسخ میدهند ولی این درمان‌ها برای 10 درصد از بیماران پاسخگو نبوده که آنها را به سمت جراحی میبرد. بنابراین درصورتی که فرد مبتلا علائمی مانند موارد زیر را داشته باشد پزشک معالج او ممکن است عمل جراحی را توصیه کند:
- ضعف عضلانی
- دردی که با گذشت زمان همچنان ادامه دارد
- مشکلات حرکتی
- مشکلات مربوط به کنترل مثانه یا روده
درمان های جراحی برای دیسک کمر شامل این موارد میشود:
- دیسککتومی: جراح تمام یا بخشی از دیسک درگیر را برمیدارد.
- نوکلئوتومی: مرکز نرم دیسک (هسته دیسک) از طریق ساکشن یا برش لیزری برداشته میشود.
- لامینکتومی: جراح ممکن است برای اینکه فضای کافی برای عبور اعصاب ایجاد شود بخشی از استخوان مهره ها را جدا کند.
- همجوشی ستون فقرات: در این روش جراح ممکن است 2 یا چند مهره را به یکدیگر جوش بدهد.
- تعویض دیسک: در این روش، دیسک آسیب دیده را خارج میکنند و یک ایمپلنت مصنوعی به جای آن قرار میدهند.
آینده افراد مبتلا به دیسک کمر
با گذشت یک ماه از انجام درمان‌های غیرجراحی احتمالا فرد احساس بهتری پیدا خواهد کرد و در غیر اینصورت باید به پزشک مراجعه کند. برخی از افراد ممکن است به درمان های پزشکی تهاجمی تر مانند تزریق به ستون فقرات یا عمل جراحی نیاز داشته باشند.
وضعیت دیسک کمر درمان نشده میتواند بدتر شود. این امر به ویژه زمانی صادق است که فرد به فعالیت هایی که باعث ایجاد دیسک کمر او شده اند همچنان ادامه دهد، به عنوان مثال اگر علت دیسک کمر شغل فرد باشد. با بدتر شدن پارگی دیسک ممکن است فرد دچار درد مزمن شود و کنترل و احساس خود را در ناحیه آسیب دیده از دست بدهد. درصورتی که با گذشت 4 – 6 هفته مراقبت، همچنان علائم دارید حتما به پزشک مراجعه کنید.
منبع: /https://darmanedard.ir
